لجستیک چیست
لجستیک یا مدیریت زنجیره تأمین، به مجموعه فرآیندها، فعالیت‌ها، و منابعی اطلاق می‌شود که برای مدیریت جریان مواد، اطلاعات، و خدمات از مبدأ تا مقصد در یک سیستم یا زنجیره تأمین استفاده می‌شود. این عبارت به شکل کلی شامل برنامه‌ریزی، اجرا، و کنترل فرآیندهای مختلف است که برای تأمین کالاها یا خدمات به مصرف‌کننده یا مشتری نهایی به کار می‌روند.
به دلیل اهمیت زنجیره تأمین در لجستیک و تأمین به موقع کالاها به مقصد، نقش بسیار مهمی در کسب‌وکارها و صنایع ایفا می‌کند. این شامل مواردی مانند مدیریت موجودی، حمل و نقل، انبارداری، توزیع، و مدیریت اطلاعات در رابطه با کالاها و خدمات می‌شود. هدف اصلی لجستیک بهینه‌سازی عملکرد و کاهش هزینه‌ها در زنجیره تأمین است تا به مشتریان خدمات بهتری ارائه داده شود.
لجستیک و زنجیره تامین
لجستیک و زنجیره تأمین (Supply Chain) دو مفهوم مرتبط و ارتباطی دارند و در عملکرد سیستم‌های کسب‌وکار و توزیع کالاها و خدمات نقش مهمی ایفا می‌کنند. زنجیره تأمین به عنوان یک سیستم گسترده‌تر ترتیب داده می‌شود و لجستیک به عنوان یکی از عناصر اصلی زنجیره تأمین عمل می‌کند.
تفاوت لجستیک و زنجیره تامین
زمینه مورد نظر:
- زنجیره تأمین (Supply Chain): به عنوان یک سیستم گسترده‌تر در نظر گرفته می‌شود که تمام مراحل و فرآیندهای مرتبط با تأمین کالا و خدمات از مبدأ تا مقصد را شامل می‌شود. این سیستم شامل تأمین مواد اولیه، تولید، انبارداری، حمل‌ونقل، توزیع، فروش، و ارتباطات با تأمین‌کنندگان و مشتریان می‌شود. هدف اصلی زنجیره تأمین بهینه‌سازی عملکرد کلی از تأمین تا تحویل نهایی به مشتریان با توجه به کاهش هزینه‌ها، افزایش کیفیت، و تضمین تأمین به موقع محصولات یا خدمات است.
- لجستیک (Logistics): به مدیریت جریان مواد و خدمات از یک نقطه به نقطه دیگر در محدوده زنجیره تأمین می‌پردازد. این شامل فعالیت‌هایی مانند حمل‌ونقل، انبارداری، مدیریت موجودی، بسته‌بندی، و توزیع محصولات می‌شود. هدف اصلی بهینه‌سازی فرآیندهای جاری و کاهش هزینه‌ها در جریان مواد و خدمات است.
دامنه زمینه:
- زنجیره تأمین دربرگیرنده‌ی کلیت و ارتباطات بین تمام شرکت‌ها و ارگان‌ها در یک زنجیره تأمین است، از تأمین‌کنندگان اصلی تا مشتریان نهایی.
- لجستیک معمولاً در محدوده مشخص‌تری از زنجیره تأمین انجام می‌شود و تمرکز بیشتری بر فرآیندهای حمل‌ونقل و انبارداری دارد.
تمرکز:
- زنجیره تأمین تمرکز بیشتری بر تعاملات بین ارگان‌ها، هماهنگی بین اجزاء مختلف زنجیره تأمین، و بهینه‌سازی کلی زنجیره تأمین دارد.
- لجستیک بیشتر تمرکز بر فرآیندهای عملیاتی فیزیکی دارد و سعی دارد فعالیت‌های حمل‌ونقل، انبارداری، و توزیع را بهینه‌سازی کند.
لجستیک در بازرگانی
لجستیک در بازرگانی نقش مهمی ایفا می‌کند و به بهبود عملکرد و کارایی عملیات تجاری و توزیع کالاها و خدمات در زمینه بازرگانی کمک می‌کند. این مسائل شامل موارد زیر می‌شوند:
مدیریت موجودی: در بازرگانی به بهینه‌سازی مدیریت موجودی کالاها می‌پردازد. این شامل تعیین سطوح موجودی بهینه، کنترل موجودی‌ها، و به‌روزرسانی موجودی‌ها در انبار می‌شود. این کار با کاهش هزینه‌ها و بهبود تأمین مواد به موقع به کسب‌وکار کمک می‌کند.
حمل‌ونقل: با توجه به نیازهای بازرگانی برای حمل‌ونقل کالاها، انتخاب روش‌های حمل‌ونقل مناسب را مدیریت می‌کند. این شامل انتخاب حمل‌ونقل زمینی، دریایی، هوایی، و حمل‌ونقل دیگر می‌شود.
بسته‌بندی: بسته‌بندی مناسب اهمیت دارد، زیرا این کار باعث حفاظت کالاها، جلب توجه مشتریان، و بهبود توزیع می‌شود. لجستیک در بازرگانی به طراحی و انتخاب بسته‌بندی مناسب برای محصولات می‌پردازد.
انبارداری: مدیریت انبار و سیستم‌های انبارداری برای نگهداری و مدیریت کالاها در انبارها از اهمیت زیادی برخوردار است. لجستیک تلاش می‌کند تا انبارها بهینه‌سازی شوند و مواد به موقع در دسترس باشند.
توزیع: به بهینه‌سازی عملیات توزیع کالاها به مشتریان پرداخته و از میانجی‌ها در زنجیره توزیع بهره می‌برد.
انتخاب تأمین‌کنندگان: انتخاب و مدیریت تأمین‌کنندگان نیز یک جنبه اساسی در لجستیک بازرگانی است. انتخاب تأمین‌کنندگان معتبر و ارتباط موثر با آنها به کسب‌وکار امکان می‌دهد تا مواد با کیفیت را به موقع دریافت کند.
ردیابی و اطلاعات: در بازرگانی به استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی و سیستم‌های ردیابی مدرن می‌پردازد تا فرآیندهای توزیع را بهبود بخشد و اطلاعات دقیق را به کسب‌وکار فراهم کند.
به طور کلی، لجستیک در بازرگانی با بهبود عملکرد تأمین، حمل‌ونقل، انبارداری، و توزیع کالاها به کسب‌وکار کمک می‌کند تا هزینه‌ها کاهش یابد، بهبود تأمین به موقع انجام شود و رضایت مشتریان ارتقاء یابد.
هدف از لجستیک
هدف از لجستیک، مدیریت بهینه جریان مواد، اطلاعات، و خدمات از مبدأ تا مقصد در یک سیستم یا زنجیره تأمین است. این سیستم به کمک بهینه‌سازی فرآیندها و منابع مختلف در زنجیره تأمین، به دستیابی به اهداف مختلف اقتصادی و عملیاتی کمک می‌کند.
- کاهش هزینه یکی از اصلی ترین اهداف مرتبط با تامین مواد، حمل و نقل، انبارداری و توزیع است. با بهینه‌سازی این فرآیندها، کسب و کار‌ها توانایی کاهش هزینه‌های تولید و توزیع را دارند.
- بهبود کیفیت: به تضمین کیفیت مواد و محصولات، مدیریت ریسک‌ها، و جلب مشتریان اهمیت می‌دهد. این باعث افزایش رضایت مشتریان و بهبود شهرت کسب‌وکار می‌شود.
- تأمین به موقع: یکی از اهداف اصلی لجستیک، تأمین مواد به موقع به محل مورد نیاز است. این کار باعث کاهش از دست دادن فرصت‌ها و موجب می‌شود که فرآیندها به صورت سیار عمل کنند.
- افزایش توانایی رشد: لجستیک به کسب‌وکارها توانایی رشد و گسترش را می‌دهد. با بهبود فرآیندهای لجستیک، کسب‌وکارها می‌توانند به صورت کارآمدتر و موثرتر به بازارها گسترش یابند.
- حفاظت از محیط زیست: بهینه‌سازی فعالیت‌های لجستیک به کاهش تأثیرات منفی بر محیط زیست کمک می‌کند، مثلاً با کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و انتخاب روش‌های حمل‌ونقل سبزتر.
- بهبود توازن بین عرضه و تقاضا: لجستیک به مدیریت توازن بین عرضه و تقاضا کمک می‌کند تا از تورم موجودی جلوگیری شود و فرصت‌ها بهینه‌سازی شوند.
بهبود روابط با تأمین‌کنندگان: به ارتقاء همکاری و روابط با تأمین‌کنندگان و همکاران در زنجیره تأمین می‌پردازد.
لجستیک به انگلیسی
به انگلیسی “Logistics” نام دارد.
لجستیک بار
در زبان انگلیسی به عنوان “Freight Logistics” یا “Cargo Logistics” شناخته می‌شود. این اصطلاح به مدیریت و اجرای فرآیندهای مرتبط با حمل‌ونقل و توزیع بارها و کارگاه‌ها در زنجیره تأمین اشاره دارد. این عبارت به بهینه‌سازی عملیات حمل‌ونقل و توزیع بارها به منظور کاهش هزینه‌ها و بهبود کارایی مربوط است.